بی اختیاری مدفوع عارضه کمتر شایعی است که در واقع به ناتوانی در کنترل اجابت مزاج اشاره دارد و فرد مبتلا به آن دچار نشت غیر منتظره و غیرارادی مدفوع از رکتوم میشود. این اختلال که بسیار نگران کننده و دردناک است بیاختیاری مقعد نیز نامیده می شود و فرد مبتلا را برای انجام فعالیت های روزمره و انجام یک زندگی عادی دچار چالش ها و محدودیت هایی می کند. بیاختیاری مدفوع در واقع سندرم ناتوانی در کنترل حرکات روده است که منجر به کثیفی غیر ارادی خواهدشد. خوشبختانه امروزه روش های درمان بی اختیاری مدفوع بدون جراحی ارائه شده است که باعث می شود فرد برای کنترل رکتوم و انقباضات روده ای توانایی و قدرت گذشته را بازیابد.
این عارضه در افراد مسن و سالخورده بیشتر دیده می شود اما ممکن است که برخی از عوامل ایجاد کننده آن باعث بروز زود هنگام این بیماری شود که در این صورت شما می توانید مشاوره های لازم از فلوشیپ کف لگن را دریافت و درمان های لازم برای این بیماری را آغاز نمایید.
بی اختیاری مدفوع چیست؟
همانطور که اشاره شد مانند بی اختیاری ادرار ، نشت ناخواسته و یا گاه گاه مدفوع از رکتوم عارضه بی اختیاری مدفوع را ایجاد می کند که مدفوع در حین عبور گاز روده تا از دست دادن کامل کنترل روده دچار اختلال در عملکرد می شود. این اختلال باعث می شود که فرد توانایی نگهداری مدفوع نیاز به خود را نداشته باشد و در واقع سیستم عصبی مقعد تحت تاثیر و تضعیف قرار می گیرد. اگر فرد احساس دفع داشته باشد و تا قبل از اینکه خود را به سرویس بهداشتی برساند دچار نشت مدفوع شود این بیماری ایجاد شده است و در صورت تکرار باید حتما مورد بررسی قرار بگیرد.
عضلات مقعد نقش بسیار مهمی در بروز این عارضه دارند و معمولا عضلات دریچه بیرونی (اسفنکتر مقعد خارجی) و عضلات دریچهای درونی (اسفنکتر مقعد داخلی) در دیواره مقعد و رکتوم مسئول دفع و نگه داشتن مدفوع هستند که در صورت آسیب به آن و یا تضعیف این عضلات کنترل و یا هدایت مدفوع با مشکلاتی همراه خواهد شد. در یک حالت نرمال و طبیعی احساس پر بودن در رکتوم برای فرد ایجاد می شود و از این طریق همزمان با اینکه قابلیت نگهداری و کنترل مدفوع را دارد برای تخلیه آن اقدام می کند. در عارضه بی اختیاری مدفوع فرد حتی اگر احساس پری رکتوم را داشته باشد باز هم قادر به منترل آن برای عدم خروج نخواهد بود و دچار نشت مدفوع خواهد شد.
بی اختیاری ادرار عارضه خطرناک و یا تهدید کننده ای نیست اما می تواند در اعتماد به نفس و یا کیفیت زندگی تاثیر مستقیم داشته باشد.از این رو پیگیری روش های درمان در اولین روزهای ابتلا به آن با نتایج موفقی در درمان همراه خواهد بود. بی توجهی و اهمیت ندادن به این مساله حتی در مواردی که عارضه کم و موقتی است ممکن است زمینه ساز مشکلات بزرگ تری برای فرد باشد.
علت بی اختیاری مدفوع
از مهم ترین عواملی که در ابتلای فرد به بی اختیاری مدفوع نقش دارند می توان موارد زیر را خاطر نشان کرد:
- افزایش سن و تضعیف شدن عضلات دریچه مقعد
- تجربه زایمان طبیعی سخت و آسیب به عصلات کف لگن و آسیب به اعصاب لگن
- وارد شدن آسیب به مقعد در جراحی که ممکن است، انجام عمل هایی مانند هموروئیدکتومی یا اسفنکتروتومی با آسیب اسفنکتر داخلی و فوریت و بیاختیاری دفع پس از آن همراه باشد.
- بیماری های مزمن مانند سکته و یا ضربه های شدید نخاعی و یا اختلالات مربط به سیستم های عصبی
- پرولاپس رکتوم: شرایط دیگری چون بیرون زدن بافت راستروده از مقعد عملکرد مقعد را دچار اختلال میکند.
- رکتوسل: پیشروی راست روده به داخل واژن میتواند به بی اختیاری مدفوع منجر شود.
- محدودیت حرکتی در بیمارانی که دچار مشکلاتی برای راه رفتن هستند و محدود به استفاده از صندلی چرخدارند و برای استفاده از سرویس بهداشتی نیاز به کمک دیگران دارند.
- ابتلا به اسهال مزمن، بیماری اسهال اغلب ناشی از یک عفونت رودهای یا سندرم روده تحریک پذیر است.
- وجود بیماری التهابی روده که مقعد دچار زخم و التهاب می شود.
- بیماری آلزایمر که در برخی از موارد شدید فرد دچار بی اختیاری در اصر زوال عقل می شود.
- سرطان مقعد
- سایر عوامل
درمان بی اختیاری مدفوع
خوشبختانه امروزه روش های جراحی و غیر جراحی بسیاری برای درمان بی اختیاری مدفوع و درمان بی اختیاری ادرار ارائه شده است. که امروزه روش های بدون تهاجم در افرادی که قابلیت استفاده از آن را داشته باشند موفق و با رضایتمندی بالایی انجام می شود. یکی از درمان هایی که برای بی اختیاری مدفوع بدون جراحی در نظر گرفته می شود استفاده از صندلی مگنت تراپی است که با ایجاد ارتعاش در اجزای کف لگن کمک می کند که اجزای کف لگن و ماهیچه ها و عضلات آن به خوبی تقویت شوند. در اثر واکنش هایی که صندلی مگنت تراپی ایجاد می کند عصب های تضعیف شده نیز در ناحیه لگن تقویت شده و فرد می تواند برای کنترل مدفوع و رکتوم بازتوانی شود. این تکنیک که در طول چند جلسه درمان انجام می شود می تواند نتایج چشمگیری را برای بیماران به همراه داشته باشد.
دکتر مریم کرمعلی
جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی
فلوشیپ اختلالات کف لگن و جراح زیبایی زنان
– عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران از سال 1393 تا کنون
– عضو شورای پژوهشی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اراک از سال ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۳
– عضو کمیته آزمون های بالینی کارآموزی و کارورزی از سال۱۳۹۱ تا ١٣٩٣
– عضو EDC دانشگاه علوم پزشکی اراک ١٣٩١ تا ١٣٩٣
0 Comments