افتادگی مثانه از علل تا روش های درمان

افتادگی مثانه چیست؟ درمان قطعی افتادگی مثانه با چه روش هایی قابل انجام است؟ چه عواملی باعث افتادگی مثانه می شوند؟ آیا راهی برای پیشگیری یا درمان قطعی این عارضه وجود دارد؟ این عارضه ممکن است در هر جنسیتی و در هر سنی اتفاق بیافتد. اشخاصی که با این عارضه روبرو هستند؛ دچار مشکلات عدیده ای می شوند. که در ادامه آن ها را شرح می دهیم. در این مبحث قصد داریم افتادگی مثانه را به صورت همه جانبه مورد بررسی قرار دهیم و روش های درمانی موثر برای رفع این عارضه را معرفی کنیم. همراه ما باشید.

مفهوم افتادگی مثانه

افتادگی مثانه یا “پرولاپس مثانه” به وضعیتی گفته می‌شود که در آن مثانه از محل طبیعی خود به سمت پایین به درون واژن افت می‌کند. این وضعیت معمولاً زمانی رخ می‌دهد که عضلات و بافت‌های حمایتی اطراف مثانه ضعیف شده یا آسیب دیده‌اند. مثانه عضو مهمی در ذخیره ی ادرار است. این عضو داخل حفره ی لگنی قرار دارد. اعصاب موجود در دیواره ی مثانه، به محض پر شدن این عضو، پیام هایی به مغز برای اضطرار در دفع ادرار می فرستند و فرد متوجه می شود که نیاز به تخلیه ی مثانه ی خود دارد.

عضلات دیواره ی واژن نقش محافظتی از مثانه را به عهده دارند و باعث انسجام مثانه در حفره ی لگنی می شوند. زمانی که عضلات کف لگن بنا به دلایل مختلفی اعم از: افزایش سن، تغییرات دوران یائسگی، نوسانات هورمونی و… تضعیف شوند، مثانه به سمت واژن حرکت می کند. در برخی افراد شدت افتادگی مثانه به قدری زیاد است که ممکن است قسمتی از مثانه به بیرون از دهانه ی واژن، راه پیدا کند.

این عارضه نوعی بیماری شایع و مطرح در زنان می باشد. برای درمان آن می توانید به بهترین جراح بی اختیاری ادرار در تهران مراجعه نمایید .

انواع افتادگی مثانه

افتادگی مثانه متناسب با شدت افتادگی و عوارض ناشی از آن به 4 نوع مختلف تقسیم بندی می شود که انواع آن عبارتند از:

1. نوع 1 (ملایم)

در این نوع از افتادگی، تنها قسمت کمی از بافت مثانه روی دیواره ی رحم می افتد.

2. نوع 2 (متوسط)

در این نوع افتادگی؛ مثانه روی دیواره ی واژن می افتد و محل ورودی آن را نیز مختل می سازد.

3. نوع 3 (شدید)

افتادگی مثانه روی دیواره ی واژن به قدری است که محل ورودی واژن به طور کامل مسدود می شود.

4. نوع 4 (کامل)

شدت افتادگی به قدری است که قسمتی از بافت مثانه به بیرون از مهبل فرد راه پیدا می کند. معمولا در این نوع از افتادگی؛ شاهد افتادگی سایر ارگان ها مثل؛ رحم، مقعد و… خواهیم بود.

عوامل موثر در افتادگی مثانه

علل مختلفی می توانند در این عارضه موثر باشند. به مثال های زیر توجه کنید:

• کاهش هورمون استروژن در یائسگی: یکی از تاثیرات هورمون استروژن، استحکام عضلات دیواره ی واژن و عضلات کف لگن می باشد. با کاهش تولید و ترشح این هورمون، عضلات مذکور تضعیف می شوند و حالت افتاده به خود می گیرند. به دنبال تضعیف این ماهیچه ها بافت مثانه به سمت دهانه ی واژن حرکت می کند و فرد به عارضه ی افتادگی مثانه دچار می شود.
• افزایش سن: خانم ها در بدو ورد به دوران میانسالی و نزدیک شدن به یائسگی، دستخوش تغییرات زیادی می شوند. یکی از این تغییرات ناخوشایند، تضعیف عضلات کف لگن می باشد. حدود 40 درصد از جامعه ی زنان بالاتر از 50 سال، به افتادگی مثانه دچار می شوند. 10 درصد از این افراد نیاز به عمل جراحی برای درمان افتادگی مثانه پیدا می کنند
• بارداری و زایمان: سابقه ی بارداری و زایمان طبیعی مکرر می توانند؛ انسجام عضلات کف لگن و دیواره ی واژن را دستخوش تغییرات کنند. این تغییرات منجر به تضعیف عضلات مذکور می شوند.
• سابقه جراحی در حفره لگنی: عمل های جراحی درمانی مثل: هیسترکتومی (جراحی خارج کردن رحم)؛ می توانند موجب تضعیف قسمت هایی از عضلات دیواره ی واژن و کف لگن شوند.
• یائسگی: کاهش سطح استروژن در دوران یائسگی می‌تواند باعث ضعیف شدن عضلات لگن شود.

ببیشتر بخوانید: بهترین جراح زیبایی واژن

07:36

افتادگی رحم و مثانه قسمت اول

برای مشاهده ادامه توضیحات دکتر کرمعلی درباره افتادگی مثانه به کانال آپارات مراجعه کنید.

علائم و نشانه های افتادگی مثانه

تا به اینجای امر به بررسی عوامل موثر در افتادگی مثانه پرداخته ایم. حال نوبت به بررسی علائم و نشانه های این عارضه رسیده است. از جمله علائم مشهود این بیماری می توان به موارد مهم زیر اشاره کرد:

• احساس درد و ناراحتی در حفره ی لگن و زیر شکم (مخصوصا هنگام نشستن)
• اگر بافت مثانه به بیرون از واژن راه پیدا کند، ممکن است شاهد خونریزی های واژینال در فرد باشیم.
• منقبض شدن واژن
• فرد هنگام تخلیه ادرار دچار مشکل و سختی می شود.
• فرد بعد از دفع ادرار حس می کند که مقداری ادرار در مثانه ی او باقی مانده است.
• تخلیه ناگهانی ادرار هنگام سرفه یا عطسه
• افزایش احتمال عفونت های مکرر مثانه
• احساس درد هنگام برقراری نزدیکی
• احساس درد در ناحیه ی پایینی کمر
• ترشح ادرار هنگام برقراری نزدیکی
• نشت ادرار هنگام خنده، سرفه یا عطسه

با مشاهده ی علائم فوق، سریعا به متخصص فلوشیپ کف لگن  مراجعه کنید تا این عارضه در مراحل ابتدایی با روش های ساده، درمان شود.

حال با ابتلا به افتادگی مثانه عملکرد این عضو نیز مختل می شود. از جمله عوارضی که به دنبال افتادگی مثانه ظهور می یابند می توان به موارد مهم زیر اشاره کرد:

• اختلال در مجاری ادراری
• احساس درد
• ترشح غیر ارادی ادرار (مخصوصا هنگام عطسه یا سرفه و زور زدن)
• اختلال در عملکرد سایر ارگان ها (مثل: روده کوچک، مقعد، رحم و…)
• تضعیف روحیه ی فرد و انزوای او از حضور در جامعه

روش های تشخیص افتادگی مثانه

تشخیص افتادگی مثانه معمولاً با استفاده از چندین روش و ارزیابی‌های مختلف انجام می‌شود. پزشک با توجه به علائم بیمار و معاینه بالینی ممکن است از روش‌های زیر برای تشخیص افتادگی مثانه استفاده کند:

تاریخچه پزشکی و بررسی علائم

پزشک ابتدا با بیمار درباره علائمی که تجربه می‌کند، مانند احساس فشار در ناحیه لگن، نشت ادرار، یا مشکلات در تخلیه مثانه صحبت می‌کند. همچنین، تاریخچه پزشکی بیمار شامل زایمان‌ها، جراحی‌های قبلی، یائسگی و هرگونه مشکل مرتبط با کف لگن بررسی می‌شود.

معاینه بالینی

پزشک معمولاً معاینه فیزیکی انجام می‌دهد که شامل معاینه واژینال است. در این معاینه، پزشک با استفاده از ابزارهای خاصی دیواره‌های واژن را بررسی می‌کند تا میزان افتادگی مثانه و دیگر اعضای لگنی را ارزیابی کند. ممکن است از بیمار خواسته شود که در حین معاینه سرفه کند یا فشار بیاورد تا افتادگی بیشتر مشخص شود.

آزمایش ادرار

برای ارزیابی عملکرد مثانه و تشخیص هرگونه عفونت یا مشکل دیگر، ممکن است آزمایش ادرار انجام شود. این آزمایش به بررسی کیفیت و کمیت ادرار کمک می‌کند.

تست‌های تصویربرداری

در برخی موارد، پزشک ممکن است برای بررسی دقیق‌تر، از روش‌های تصویربرداری استفاده کند:

• سونوگرافی: از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر از مثانه و ارگان‌های اطراف آن استفاده می‌شود.
• MRI (تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی): این روش تصاویری دقیق از بافت‌ها و عضلات لگنی ارائه می‌دهد و می‌تواند به تشخیص میزان افتادگی و مشکلات مرتبط کمک کند.

تست نوار مثانه یا ارودینامیک

این تست برای ارزیابی عملکرد مثانه و مجرای ادراری انجام می‌شود. در این روش، مثانه با مایع پر می‌شود و فشارهای داخل مثانه و عملکرد عضلات آن هنگام پر شدن و تخلیه بررسی می‌شود. این تست می‌تواند به شناسایی مشکلات در کنترل مثانه کمک کند.

سیستوسکوپی

در این روش، پزشک یک لوله نازک با دوربین (سیستوسکوپ) را از طریق مجرای ادراری به داخل مثانه وارد می‌کند تا داخل مثانه را به‌طور مستقیم مشاهده کند. این تست می‌تواند هرگونه ناهنجاری یا آسیب داخلی را نشان دهد.

ارزیابی توسط متخصص کف لگن

در برخی موارد، بیمار ممکن است به یک فلوشیپ اختلالات کف لگن ارجاع داده شود. این متخصص می‌تواند با استفاده از تست‌های خاص، وضعیت عضلات کف لگن و میزان حمایت آنها از مثانه را ارزیابی کند. تشخیص صحیح افتادگی مثانه معمولاً با ترکیبی از این روش‌ها انجام می‌شود تا بهترین راهکار درمانی انتخاب شود.

• تمرینات کگل

تمرینات کگل به دلیل تقویت عضلات کف لگن و ناحیه تناسلی، نه تنها به درمان افتادگی جزئی مثانه کمک می کنند بلکه راه حل موثری برای پیشگیری از این عارضه می باشند.

درمان افتاگی مثانه

درمان افتادگی مثانه بستگی به شدت افتادگی، علائم بیمار و وضعیت کلی سلامت فرد دارد. .در اکثر موارد به دنبال درمان افتادگی مثانه مشکل بی اختیاری ادرار در زنان نیز درمان می شود. روش‌های درمانی متنوعی وجود دارد که می‌توان آنها را به دو دسته کلی غیرجراحی و جراحی تقسیم کرد:

روش‌های غیرجراحی:

روش های غیرجراحی افتادگی مثانه عبارتند از:

تمرینات کگل:

این تمرینات شامل انقباض و آرامش دادن به عضلات کف لگن است که می‌تواند به تقویت این عضلات و بهبود حمایت از مثانه کمک کند. این روش به‌ویژه در موارد افتادگی خفیف تا متوسط مؤثر است.

استفاده از پساری (Pessary):

پساری یک دستگاه پلاستیکی یا سیلیکونی است که در داخل واژن قرار می‌گیرد تا به حمایت از مثانه کمک کند و از افتادگی بیشتر آن جلوگیری کند. این روش معمولاً برای زنانی که نمی‌خواهند یا نمی‌توانند تحت عمل جراحی قرار گیرند، توصیه می‌شود.

تغییرات در سبک زندگی:

کاهش وزن، اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین، و درمان سرفه‌های مزمن یا یبوست می‌تواند فشار بر عضلات کف لگن را کاهش دهد و به بهبود وضعیت کمک کند.

دارودرمانی

اگر شدت افتادگی مثانه خفیف باشد، می توان با استفاده از داروهای مخصوص این عارضه را درمان و به روند بهبودی فرد کمک، کرد. دارو درمانی به طور مستقیم برای درمان افتادگی مثانه (پرولاپس مثانه) مؤثر نیست، اما می‌تواند به مدیریت علائم مرتبط با این وضعیت کمک کند. داروهایی که ممکن است در این زمینه استفاده شوند، شامل موارد زیر هستند:

داروهای ضد اسپاسم مثانه

هدف: در صورتی که بیمار علاوه بر افتادگی مثانه، مشکلاتی مانند بی‌اختیاری ادرار یا مثانه تحریک‌پذیر داشته باشد، ممکن است داروهای ضد اسپاسم مثانه (مانند اکسی‌بوتینین) تجویز شود.

عملکرد: این داروها به کاهش انقباضات غیرارادی مثانه کمک می‌کنند، که می‌تواند از نشت ادرار جلوگیری کند و دفعات نیاز به تخلیه مثانه را کاهش دهد.

داروهای ادرارآور

هدف: در مواردی که بیمار دچار احتباس مایعات و ورم است، ممکن است داروهای ادرارآور (دیورتیک‌ها) تجویز شوند تا حجم ادرار را افزایش داده و به کاهش فشار بر مثانه کمک کنند. این داروها با افزایش تولید ادرار، می‌توانند فشار روی مثانه را کاهش داده و علائم را تخفیف دهند.

هورمون درمانی

اگر علت افتادگی مثانه، یائسگی و کاهش ترشح هورمون استروژن باشد؛ می توان از داروهای هورمونی برای جبران تولید و ترشح استروژن کمک گرفت. در برخی موارد، پزشک ممکن است هورمون‌درمانی را برای زنانی که دچار یائسگی شده‌اند و علائم ناشی از کمبود استروژن دارند، تجویز کند. این درمان می‌تواند به بهبود کلی وضعیت بافت‌های لگنی کمک کند، اما باید با دقت و بر اساس مشاوره پزشکی استفاده شود.

استروژن موضعی، مانند کرم‌ها، حلقه‌های واژینال یا قرص‌های واژینال، ممکن است برای زنانی که در دوران یائسگی قرار دارند و سطح استروژن پایینی دارند، تجویز شود. این داروها می‌توانند به تقویت بافت‌های واژن و مثانه کمک کنند و در نتیجه علائم افتادگی مثانه را کاهش دهند. با افزایش جریان خون و بهبود انعطاف‌پذیری بافت‌های واژینال، این درمان می‌تواند از شدت علائمی مانند خشکی، سوزش، و تحریک واژن بکاهد.

درمان عفونت‌های ادراری

اگر افتادگی مثانه باعث عفونت‌های مکرر دستگاه ادراری شود، ممکن است پزشک آنتی‌بیوتیک‌هایی برای درمان و پیشگیری از عفونت تجویز کند. در نهایت، دارو درمانی معمولاً به‌عنوان بخشی از یک برنامه جامع درمانی، همراه با دیگر روش‌های درمانی مانند تمرینات کف لگن، استفاده از پساری یا جراحی، مورد استفاده قرار می‌گیرد. تصمیم‌گیری در مورد استفاده از داروها باید تحت نظر پزشک و بر اساس شرایط خاص هر بیمار انجام شود.

روش‌های جراحی:

جراحی افتادگی مثانه یا سیستوسل یکی از روش‌های درمانی موثر برای افرادی است که به دلیل ضعف عضلات کف لگن دچار افتادگی مثانه شده‌اند و علائم آنها با روش‌های غیرجراحی بهبود نیافته است. این جراحی با هدف بازگرداندن مثانه به موقعیت طبیعی خود و تقویت ساختارهای حمایتی آن انجام می‌شود. بسته به شدت عوارض ناشی از افتادگی مثانه، جراحی های مختلفی برای درمان این بیماری وجود دارد.

نوع جراحی روند درمان را مشخص می کند و متخصص زنان می تواند نوع بیهوشی یا بی حسی را تعیین نماید. در کل هدف از عمل جراحی افتادگی مثانه؛ کمک به تثبیت مثانه در محل اصلی خود می باشد. اکثر جراحی های مورد نیاز برای درمان افتادگی مثانه از طریق واژن صورت می پذیرند. در ادامه به برخی از روش‌های جراحی افتادگی مثانه اشاره می‌شود:

جراحی ترمیمی به روش واژینال 

 این روش یکی از رایج‌ترین روش‌های جراحی برای اصلاح افتادگی مثانه است. در این عمل، جراح یک برش در دیواره جلویی واژن ایجاد کرده و بافت‌های ضعیف یا کشیده شده را تقویت می‌کند تا مثانه به موقعیت طبیعی خود بازگردد. این جراحی معمولاً از طریق واژن انجام می‌شود و به تقویت حمایت از مثانه کمک می‌کند.

جراحی ترمیمی به روش ساکروکولپوپکسی

این روش‌ یک جراحی شکمی است که از طریق لاپاراسکوپی انجام می شود و کم تهاجمی است. ساکروکولپوپکسی از طریق چندین برش کوچک در شکم انجام می‌شوند. جراح با استفاده از ابزارهای مخصوص، مثانه و سایر اعضای لگنی را به موقعیت طبیعی خود بازمی‌گرداند. جراحی لاپاروسکوپی یا رباتیک مزایایی مانند درد کمتر، مدت زمان بهبودی کوتاه‌تر و کاهش خطر عفونت را به همراه دارد.

رعایت دقیق دستورات پزشک، مصرف داروهای تجویز شده و حضور در معاینات پس از عمل، برای بهبود سریع و جلوگیری از عوارض احتمالی ضروری است.

نتیجه گیری

افتادگی مثانه مشکلی است که بسیاری از افراد با آن درگیر هستند و انتخاب روش درست تشخیص و درمان بسیار مهم است. انتخاب روش درمان افتادگی مثانه بستگی به نیازها و شرایط فردی بیمار دارد و باید تحت نظر پزشک متخصص انجام شود. پزشک معمولاً پس از بررسی کامل وضعیت بیمار، بهترین گزینه درمانی را توصیه می‌کند.

سوالات متداول افتادگی مثانه