درمان بی اختیاری ادرار شبانه

بی اختیاری ادرار شبانه در زنان و مردان با میزان شیوع مختلف بروز می نماید . که می تواند سبک زندگی و ادامه ی آن را با مشکلاتی همراه سازد.

اصطلاح پزشکی برای افرادی که دچار عدم توانایی کنترل ادرار در طول شب هستند, ناکچوری یا بی اختیاری ادرار شبانه می باشد. گاهی اوقات به شب ادراری, ادرار غیر ارادی نیز گفته می شود زیرا زمانی که فرد خوابیده و هوشیاری ندارد, رخ می دهد. البته در کودکان تازه متولد شده, خیس شدن غیر ارادی پوشاک دلیل بر بی اختیاری ادراری نیست بلکه در تعریف بی اختیاری ادرار شبانه, سن فرد لحاظ می شود. در واقع بی اختیاری ادراری شبانه یعنی فرد پس از عبور از سنی که در آن کنترل ارادی مثانه فراهم شده است یا قبل از آن و به صورت دائم, دچار ادرار غیر ارادی در شب شده باشد. جالب است بدانید این اختلال مختص سنین کودکی نیست و از هر 100 نوجوان, 1 یا 2 نفر درگیر اختلال بی اختیاری ادراری می شوند. سن شیوع و فراوانی شب ادراری در گروه های سنی مختلف به شرح مقابل می باشد: سن 5 سالگی 20%, سن 6 سالگی 10 تا 15%, سن 7 سالگی 7%, سن 10 سالگی 5%, سن 15 سالگی 1 تا 2%, سنین 18 تا 64 سالگی 0.5 تا 1%.

بی اختیاری ادرار شبانه

مثانه یک عضو عضلانی است که محل ذخیره ی ادرار جهت تخلیه از طریق میزراه به شمار می رود. با ورود ادرار از میزنای به مثانه, این عضو توخالی دچار انبساط می شود. کشیدگی اعصاب دیواره ی مثانه توسط سیستم عصبی جدار مثانه, به مراکز کنترل ادرار در سیستم عصبی مرکزی منتقل شده و احساس نیاز به دفع ادرار در فرد ایجاد می شود. البته در مراحل ابتدایی پر شدن مثانه, فرمان عدم تخلیه به منظور فراهم آمدن شرایط مناسب جهت دفع ادرار توسط فرد صادر می شود. در افراد دارای شب ادرارای, این پیام مهاری صادر نمی شود و به صورت غیر ارادی تخلیه ی مثانه رخ می دهد.  بی اختیاری در ادرار و شب ادراری( ناکچوری) را می توان به دو نوع اصلی تقسیم کرد.

نوع اول, بی اختیاری ادرار شبانه اولیه می باشد. به این معنی که فرد از همان دوران کودکی دچار اختلال بوده و تخت خود را خیس کرده است. این نوع از شب ادراری, شایع ترین نوع است. کودک به صورت دائمی و در بیشتر شب ها دچار بی اختیاری می شود.

نوع دوم, بی اختیاری ادراری ثانویه نام دارد. در این حالت حداقل 6 ماه یا چندین سال از زمانی که فرد قادر به کنترل مثانه شده است می گذرد و سپس دچار بی اختیاری ادراری شده است.

علل بی اختیاری ادرار شبانه

علت دقیق بی اختیاری ادراری شبانه هنوز به صورت واضح مشخص نیست, ولی برخی علل در بروز آن موثرند.

• اختلالات هورمونی. آنتی دیورتیک هورمون یا ADH از هیپوتالاموس ترشح شده و در هیپوفیز خلفی ذخیره می شود. این هورمون در کاهش تولید ادرار در طول شب نقش دارد. در برخی افراد تولید هورمون ADH دچار اختلال شده و سطح هورمون در بدن فرد کاهش می یابد. این بدین معنی است که میزان تولید ادرار در طول شب در این افراد افزایش می یابد و می تواند منجر به شب ادراری شود.
• مشکلات مثانه. در برخی افراد اسپاسم بیش از حد عضلات مثانه منجر به کاهش ظرفیت نرمال این ارگان جهت حفظ ادرار می شود و در نتیجه تخلیه ی  ادرار در حجم های بسیار کمتر رخ می دهد. همچنین برخی افراد به صورت مادرزادی دارای مثانه ی کوچکتری هستند و گنجایش حجم ادرار آن  کمتر است.
• اختلالات ژنتیکی. در افرادی که از نظر ژنتیکی دچار مشکل اند می توان والدینی را یافت که تقریبا در همان سن کودک خود, دچار مشکلات مشابه بوده اند. دانشمندان ژن های خاصی را کشف کرده اند که در بروز شب ادراری نقش بسیار موثری دارند.

• اختلال خواب. در حالی که بسیاری از افراد در دنیای امروزی از نداشتن خواب کافی و عمیق شاکی هستند, برخی افراد آنقدر عمیق می خوابند که نمی توانند جهت دفع ادرار از خواب بیدار شوند و لذا دچار بی اختیاری ادرار شبانه می شوند.
• برخی شرایط پزشکی. مشکلاتی همچون دیابت بی مزه( سنترال یا کلیوی), سرطان مثانه یا پروستات, بیماری های مغز و ستون فقرات همچون تشنج, مالتیپل اسکلروزیس و پارکینسون, ناهنجاری های ساختمانی یا عملکردی سیستم ادراری, یبوست, افتادگی مثانه بخصوص در خانم هایی که زایمان های مکرر واژینال داشته اند, انسداد مجرای ادراری( میزراه) و عفونت های سیستم ادراری (UTI),  میتواند منجر به بی اختیاری ادراری شبانه شود.
• اختلالات روانپزشکی. استرس یکی از علل بروز بسیاری از بیماری ها و علائم آنها به شمار می رود. استرس بیش از حد می تواند در بروز شب ادراری نقش داشته باشد.
• جنسیت. به دلایلی که هنوز برای پزشکان مشخص نیست, شب ادراری دختران حدود دو برابر بیشتر از پسران است.
• داروهایی همچون کلوزاپین, ریسپریدون

علائم بی اختیاری ادرار شبانه

مهم ترین علامت این اختلال, عدم توانایی کنترل ادرار در شب است. البته در صورت وجود بیماری های همراه همچون دیابت, احتمال بروز علائم دیگری نیز وجود دارد.

روش های تشخیصی بی اختیاری ادرار شبانه

قبل از درمان بی اختیاری ادرار ، روش هایی همچون آنالیز نمونه ادرار جهت بررسی عفونت و سنگ, کشت ادرار, سونوگرافی جهت بررسی وضعیت سیستم ادراری, سوالاتی در رابطه با دفعات, میزان حجم ادرار خارج شده( رختخواب شما تا چه اندازه ای خیس می شود) و زمان شروع شب ادراری( اولیه یا ثانویه بودن اختلال), بررسی سابقه ی خانوادگی, وجود بیماریهای زمینه ای می تواند در تشخیص علت بروز آن موثر است.

روش های درمانی بی اختیاری ادرار شبانه

بسته به علت و نوع بی اختیاری, درمان های مختلفی ممکن است انجام گیرد قبل از آن نیاز است که تست نوار مثانه انجام دهید . مصرف داروهای ریلکس کننده ی عضلات مثانه( داریفناسین, ایمی پرامین, اکسی بوتینین, تولترودین, کلرید تروسپیوم), جراحی مثانه و درمان بیماری های زمینه ای مثل دیابت می تواند در درمان بی اختیاری ادراری شبانه کمک کننده باشد.